1. ชื่อกลุ่ม : กลุ่มเกษตรอินทรีย์บ้านหนองคู-บ้านศรีวิไล
2. ที่ตั้งและภูมินิเวศ :
2.1 ที่ตั้ง : ศูนย์การเรียนรู้เกษตรอินทรีย์บ้านหนองคู-บ้านศรีวิไล นายประเสริฐ คมกล้า เลขที่ 117 หมู่ 8 ตำบลหนองปลิง อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม
2.2 ลักษณะภูนิเวศ :
บ้านหนองคู-บ้านศรีวิไล มีลักษณะนิเวศเป็นนาโคก พื้นที่ราบลุ่มสลับที่ดอนลาดเนินไม่สูงจนเกินไป ที่ดอนจะเป็นป่าชุมชน มีเห็ดธรรมชาติตามฤดูกาล เช่น เห็ดไค เห็ดระโงก เห็ดปลวก เห็ดเผาะ เห็ดแดง ฯลฯ พืชสมุนไพร ผักป่า ฟืน สัตว์ที่เป็นอาหารตามธรรมชาติ เช่น ไข่มดแดง กะปอม แง้ อึ่ง แมงแคง ฯลฯ ซึ่งเป็นแหล่งอาหารของคนในชุมชน และใช้เลี้ยงสัตว์ ส่วนที่หัวไร่ปลายนาจะปลูกอ้อย มันสำปะหลัง ยูคา มะม่วง พุทรา ไผ่ น้อยน่า ขนุน และใช้เลี้ยงสัตว์ ส่วนที่ราบลุ่มจะปลูกข้าว เช่น ข้าวพันธุ์กข 6 ข้าวมะลิ 105 ข้าวก่ำ ข้าวหอมนิล ข้าวเหนียวแดง ข้าวมะลิหอมใบเตย ข้าวป้องแอ้ว ข้าวนางนวล และข้าวมะลิแดง และจะมีหนองน้ำที่คนในชุมชนไว้หาอาหาร 2 แห่งคือ หัวหนองคู และหนองสองห้อง ปลาที่สามารถหาได้จาก 2 แหล่งนี้ ได้แก่ ปลาช่อน ปลาตะเพียน ปลาหมอ ปลาซิว ฯลฯ ดินจะเป็นดินทรายปนเหนียวไม่อุ้มน้ำ ปีไหนฝนดีน้ำไหลแรงจะทำให้พื้นที่ขาดโสก แต่น้ำไม่ท่วม ปริมาณน้ำฝน ปีละ 20-30 % ของพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม
3. ขนาดพื้นที่นาแปลงรวม : 1 ไร่
4. ความเป็นมา :
ปี พ.ศ. 2548 เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกมหาสารคาม ได้มีการจัดตั้งและเปิดตลาดทางเลือกขึ้นที่ร้านมั่นยืน โดยตั้งชื่อตลาดว่า ”ตลาดมั่นยืน” จัดกิจกรรมทุกวันพุธ โดยให้สมาชิกนำผลผลิตและผลิตภัณฑ์จากแปลงเกษตรออกมาจำหน่ายให้แก่คนในเมืองได้บริโภคเพื่อให้เป็นทางเลือกหนึ่งให้ผู้บริโภค ซึ่งบ้านหนองคูและบ้านศรีวิไลก็เป็นพื้นที่เป้าหมายหนึ่งในการทำงานของเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกมหาสารคาม โดยมีพี่น้องบ้านหนองคูและบ้านศรีวิไลที่เป็นสมาชิกของเครือข่ายฯประมาณ 5 ครอบครัว ดังนั้นพี่น้องบ้านหนองคูและบ้านศรีวิไลได้รวมกลุ่มกันกับสมาชิกเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกมหาสารคามเพื่อนำผลผลิตที่ผลิตจากแปลงและที่หาได้จากธรรมชาติมาจำหน่ายที่ตลาดมั่นยืน โดยตั้งชื่อกลุ่มว่า “กลุ่มเกษตรอินทรีย์บ้านหนองคู-ศรีวิไล” ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มพี่น้องที่ปลูกพืชผัก หาของป่าเพื่อสร้างรายได้ให้ครอบครัว และมีแนวคิดในการทำเกษตรยั่งยืน มีจำนวนสมาชิกเริ่มต้น 18 ครอบครัว โดยมีแกนนำของกลุ่มคือนางเลื่อน อุทัยมา ต่อมาประมาณเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2548 กลุ่มเกษตรอินทรีย์บ้านหนองคู-ศรีวิไลได้สมัครเข้าเป็นสมาชิกเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกมหาสารคามในกลุ่มของอำเภอเมือง หลังจากนั้นได้แยกการทำงานออกมาบริหารงานของตนเองอีกกลุ่มหนึ่งซึ่งมีสมาชิกทั้งหมด 20 ครอบครัว โดยมีการออมทรัพย์เดือนละ 20 บาทต่อคน (ค่าสมัครเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกมหาสารคามคนละ 50 บาท หุ้นคนละ 100 บาท)
ปี พ.ศ. 2549-2550 กลุ่มเกษตรอินทรีย์บ้านหนองคู-ศรีวิไล ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากกลุ่มประชาชนสีเขียวจังหวัดมหาสารคาม ภายใต้การสนับสนุนงบประมาณของสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) ได้อนุมัติโครงการและงบประมาณสนับสนุน “โครงการพัฒนาเกษตรกรรายย่อยสู่วิถีเกษตรที่พอเพียง” ให้แก่เครือข่ายกลุ่มประชาชนสีเขียวจังหวัดมหาสารคาม เพื่อดำเนินงานในการทำเกษตรกรรมยั่งยืนภายใต้แนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งมีการทำกิจกรรมของกลุ่มที่สำคัญๆ คือการพัฒนาตลาดทางเลือกให้เป็นพื้นที่สุขภาพของเมืองมหาสารคามร่วมกับภาคีเครือข่าย การพัฒนาและอบรมแนวคิดหลักการเกษตรยั่งยืนเกษตรพอเพียงให้แก่แกนนำกลุ่มและสมาชิก รวมถึงการพัฒนาความเข้มแข็งขององค์กรกลุ่มเกษตรกรในการบริหารจัดการโครงการและการประสานความร่วมมือกับองค์กรภาคีในท้องถิ่น
ต่อมาปี พ.ศ. 2551-2552 ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) ภายใต้โครงการสนับสนุนภาคประชาสังคม เพื่อสนับสนุนการทำงานเสริมสร้างความเข้มแข็งขององค์กรชุมชน โดยองค์กรพัฒนาเอกชน ภาคประชาสังคม ซึ่งกิจกรรมส่วนใหญ่ของโครงการจะหนุนเสริมองค์ความรู้และสนับสนุนความเข้มแข็งของกลุ่ม
ปี พ.ศ. 2553 กลุ่มได้รับการส่งเสริมจากเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกภาคอีสาน เรื่องการอนุรักษ์และพัฒนาพันธุ์ข้าวพื้นบ้าน โดยกลุ่มได้เลือกพันธุ์ข้าวที่สมาชิกกลุ่มสนใจมาปลูกในแปลงทดลองนายประเสริฐ คมกล้า จนถึงปัจจุบัน
5. วัตถุประสงค์การจัดตั้งกลุ่ม :
1. เพื่อส่งเสริมและขยายผลการทำเกษตรยั่งยืน
2. เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการทำตลาดทางเลือก
3. เพื่ออนุรักษ์และพัฒนาพันธุกรรมพื้นบ้าน
6. โครงสร้างกลุ่มและสมาชิก :
| ลำดับที่ | ชื่อ-สกุล | ที่อยู่ | ตำแหน่งกรรมการ |
| 1. | นายประเสริฐ คมกล้า | 117 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | ประธานกลุ่ม |
| 2. | นายทองใส พลหาญ | 110 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | รองประธานกลุ่ม |
| 3. | นางนวลจันทร์ จันทบุต | 229 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | รองประธานกลุ่ม |
| 4. | นางสมควร โยวะศรี | 97 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | ประสานงาน |
| 5. | นางน้อย พะโคสี | 14 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | ประสานงาน |
| 6. | นางวิมล วังหอม | 111 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | เหรัญญิก |
| 7. | นางนพรัตน์ ตาตะ | 30 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | เลขานุการ |
| 8. | นางจันทร์ศรี อุทัยบาล | 76 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | กรรมการ |
| 9. | นางดอกอ้อย ตะวัน | 32 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | กรรมการ |
| 10. | นางพิกุล อุทัยดา | 213 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | กรรมการ |
| 11. | นางน้อย อุทัยจอม | 1 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | กรรมการ |
| 12. | นางคำปุ่น ศรีโยวงค์ | 9 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | กรรมการ |
| 13. | นางรัศมี ตะนัน | 119 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 14. | นางหนูเจน พลสิทธิ์ | 45 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 15. | นางมาลัย ยศอัน | 66 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 16. | นางทองเพชร ตะวัน | 48 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 17. | นางนิยม ประสงค์จัน | 77 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 18. | นางอภิญาดา | บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 19. | นางบัวศรี ทับทิมแสน | 80 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 20. | นางวรรณี ศรีโยวงค์ | 36 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 21. | นางอมรชัย สุริยะ | 86 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 22. | น.ส.พวงเพชร รัตนพล | 137 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 23. | น.ส.ลำไพ แสนสุพรรณ | 88 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 24. | นางสาวอนงค์ สีปัจฉิม | 43 ม. 6 ต.บัวค้อ อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 25. | นางอนงค์ เมิกข่วง | 16 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 26. | นางอุบล สรรคนุช | บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 27. | นางบัวแก้ว อะโน | 108 ม.8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 28. | นางสมบูรณ์ ยะวร | บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 29. | นางสมพร จุลหงส์ | บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 30. | นางทองดี อุทัยมา | 44 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 31. | นางบุญมี อุทัยจอม | 56 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 32. | นางทองไสย์ อุทัยสา | 2 ม. 8 บ้านศรีวิไล ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 33. | นางคำผอง ศรีโยวงค์ | 18 ม. 3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 34. | นางทองแปน ศรีโยวงค์ | 33 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 35. | นางภูษี แพงสีชา | 146 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 36. | นางศิริ อุทัยแพน | 111 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 37. | นางเพลินพิศ ทวีโชค | 105 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 38. | นางสร้อย มะสาทานัง | 72 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 39. | นางวิรัตน์ อะโน | 211 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 40. | นางลำไย ศรีโยวงค์ | บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 41. | นางคานสี อุทัยคำ | 49 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 42. | นางคำหวาง ภูจำปา | บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 43. | นางมณฑา โยวะศรี | บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 44. | นางเกียง อาจจุลลา | 3 ม.3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
| 45. | นางสุข ไสยสงค์ | 65 ม. 3 บ้านหนองคู ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม | สมาชิก |
7. กิจกรรมของกลุ่ม :
1. ประชุมประจำเดือน
2. พัฒนาแกนนำ
3. ศึกษาดูงานและเปลี่ยนประสบการณ์ทั้งในเครือข่ายและข้ามข่าย
4. ตลาดทางเลือก
5. ทำเกษตรผสมผสานในแปลง
6. อนุรักษ์และพัฒนาพันธุ์ข้าวพื้นบ้าน
7. รณรงค์เผยแพร่พิษภัยสารเคมี
8. เชื่อมโยงเครือข่าย
8. ผู้รับผิดชอบ/ผู้ประสานงาน :
1. นางนวลจันทร์ จันทบุตร เลขที่ 229 ม. 3 บ้านหนองคู ตำบลหนองปลิง อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม 44000 หมายเลขโทรศัพท์ 083-4142480
2. นายประเสริฐ คมกล้า เลขที่ 117 ม.8 บ้านศรีวิไล ตำบลหนองปลิง อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม 44000 หมายเลขโทรศัพท์ 082-3064735
9.ผู้ให้ความรู้/ผู้สื่อสารเรื่องราวภายในกลุ่ม :
1. นางนวลจันทร์ จันทบุตร
2. นางสมควร โยวะศรี
3. นางจันทร์ศรี อุทัยบาล
4. นายประเสริฐ คมกล้า
5. นางวิมล วังหอม
6. นางน้อย พะโคสี
7. นางดอกอ้อย ตะวัน
8. นางนพรัตน์ ตาตะ
10. ปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงาน :
1. กรรมการไม่รู้จักหน้าที่
2. กลุ่มยังไม่มีประสบการณ์การบริหารจัดการกลุ่ม
3. สมาชิกกลุ่มไม่เข้าใจการทำงานกลุ่ม
4. กลุ่มยังไม่มั่นใจตลาดข้าว
11. แนวทางการทำงานและทิศทางการทำงาน/ความต้องการการสนับสนุนจากภายนอก : ไม่มี
12. ความโดดเด่น :
กลุ่มเกษตรอินทรีย์บ้านหนองคู-บ้านศรีวิไล เป็นกลุ่มที่ทำงานเสริมความเข้มแข็งของสมาชิกผ่านกิจกรรมที่หลากหลาย ทั้งการอนุรักษ์และพัฒนาพันธุ์ข้าวพื้นบ้าน การผลิตผักปลอดสารเคมีและอาหารพื้นบ้านตามฤดูกาล การพัฒนาตลาดทางเลือกให้เป็นพื้นที่สุขภาพของเมืองมหาสารคามร่วมกับภาคีเครือข่ายในชื่อ “ตลาดมั่นยืน” และการพัฒนาและอบรมแนวคิดหลักการเกษตรยั่งยืนให้แก่แกนนำกลุ่มและสมาชิก