มังคุด

ถิ่นกำเนิด :

        มังคุดเป็นพืชที่มีแหล่งกำเนิดอยู่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อาจจะเป็นบริเวณประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งเป็นที่รู้จักของชาวโลกตะวันตกตั้งแต่ปี พ.ศ 2174 จากแหล่งกำเนิดนี้พบการแพร่กระจาย  แต่ยังคงอยู่ในพื้นที่บริเวณรอบๆ แหล่งกำเนิดเดิม  เนื่องจากมังคุดเป็นพืชที่มีเมล็ดสดทำให้มีการสูญเสีย ความงอกได้ง่าย ดังนั้นจึงพบการกระจายอยู่บริเวณคาบสมุทรมาเลย์ ประเทศพม่า ไทย เขมร เวียดนาม   และหมู่เกาะซุนดาร์ อย่างไรก็ตาม ในปี พ.ศ. 2503 ได้มีการศึกษาถึงแหล่งกำเนิดที่แน่ชัดโดยสันนิษฐาน   ว่าคาบสมุทรมาเลเซียน่าจะเป็นแหล่งกำเนิดเพราะพบว่าสายพันธุ์ที่เป็นพ่อและแม่ของต้นมังคุดอยู่ในบริเวณนี้  นอกจากนี้มีการสันนิษฐานว่ามังคุดเริ่มมีการปลูกเป็นพืชพื้นบ้านครั้งแรกในประเทศไทยหรือประเทศพม่า (Yaacob, 1995) และจากคุณสมบัติพิเศษของมังคุดที่เมล็ดไม่ได้เกิดจากการผสมข้ามเนื่องจากละอองเกสรเป็นหมัน ดังนั้นมังคุดจึงไม่มีการกลายพันธุ์ด้วย

        การปลูกมังคุดพบมากในแถบภาคใต้ของประเทศ คิดเป็นเปอร์เซ็นต์พื้นที่ปลูกประมาณ 61 เปอร์เซ็นต์ ของพื้นที่ปลูกทั้งหมดในประเทศ จังหวัดที่มีพื้นที่ปลูกมาก ได้แก่ จังหวัดชุมพร นครศรีธรรมราช ระนอง พังงา นราธิวาส และจังหวัดสุราษฏร์ธานีตามลำดับ และเนื่องมาจากลักษณะภูมิประเทศของภาคใต้เป็นคาบสมุทรที่ทอดยาว ประกอบกับมีภูเขาสูงอยู่กลางพื้นที่ ทำให้ช่วงออกดอก และการเก็บเกี่ยวแตกต่างกัน คือ แหล่งปลูกบริเวณฝั่งอันดามัน ได้แก่ จังหวัดระนองและจังหวัดพังงา  มังคุดจะออกดอกประมาณเดือนกรกฎาคม ซึ่งจะมีการออกดอกก่อนแหล่งปลูกทางฝั่งอ่าวไทย  คือประมาณเดือนกุมภาพันธ์ถึง เดือนมีนาคม  แหล่งปลูกทางฝั่งตะวันออกของคาบสมุทร การออกดอกจะไล่จากพื้นที่ตอนบนลงมา คือการออกดอกจะเริ่มจากจังหวัดชุมพร สุราษฏร์ธานี นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ปัตตานี และนราธิวาสตามลำดับ ทำให้ช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิตของภาคใต้ตอนบนเร็วกว่าการเก็บเกี่ยวผลผลิตของภาคใต้ตอนล่าง  และการเก็บเกี่ยวผลผลิตของภาคใต้จะล่าช้ากว่าแหล่งปลูกในภาคตะวันออกของประเทศไทย นอกจากนี้ในพื้นที่บางแห่งของภาคใต้ยังสามารถให้ผลผลิตนอกฤดูกาลได้ เช่น จังหวัดนครศรีธรรมราช ในอำเภอพรหมคีรี  อำเภอท่าศาลา อำเภอเมืองและอำเภอลานสกา เพราะอิทธิพลของสภาพภูมิประเทศที่มีภูเขาสูงทำให้เกิดความแห้งแล้งในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนสิงหาคม ซึ่งส่งผลให้มังคุดออก