ชื่อวิทยาศาสตร์ : Asystasia gangetica (L.) T. Anders.
ชื่อวงศ์ : Acanthaceae
ชื่อสามัญ : Ganges Primrose, Ganges River asystacia, Chinese violet, Coromandel, Creeping foxglove, Baya, Yaya, Indian asystacia
ชื่ออื่น : บาหยา (Baya) , ย่าหยา, บุษบาฮาวาย, บุษบาริมทาง(กรุงเทพฯ); ผักกูดเน่า (เชียงใหม่), อังกาบ, อ่อมแซบ, หญ้าเบญจรงค์, ตำลึงหวาน, เบญจรงค์ 5 สี
ถิ่นกำเนิด :
ไม่พบหลักฐานที่ชัดเจน แต่มักเป็นที่นิยมในภาคเหนือ ปลูกเป็นพืชผักกินได้ในบริเวณบ้านกันอย่างกว้างขวาง สามารถปรุงเป็นอาหารได้หลายอย่าง เช่น ใส่แกงอ่อมจะทำให้น้ำแกงมีรสหวานโดยธรรมชาติ ไม่ต้องใส่น้ำตาลหรือผงชูรสแต่ประการใด นอกจากนั้นยังทำเป็นผัดน้ำมันหอย แกงจืด ชุบแป้งทอด ลวกหรือกินสดๆกับน้ำพริกชนิดต่างๆอร่อยมาก
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
เป็นไม้ล้มลุก ใบเป็นเดี่ยวรูปหัวใจออกตรงกันข้ามกัน ผิวใบด้านบนเป็นมัน ด้านล่างมีขนนุ่ม โคนมนหรือเว้า ปลายใบแหลม
ดอก ออกดอกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยลักษณะโคนเชื่อมกันเป็นหลอด ส่วนปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ มีสีม่วง สีขาว หรือสีเหลือง อ่อมแซบชาวบ้านมักคิดว่าเป็นวัชพืช เพราะแพร่ขยายพันธุ์เร็วมาก
การขยายพันธุ์ :
การตัด ลำต้นไปปักกับดิน
การใช้ประโยชน์ :
ราก แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้พิษฝีภายใน แก้ไข้เหนือ ขับลมให้ซ่านออกมาทั่วตัว
ใบ แก้ปวดบวม ปวดตามข้อ ขับพยาธิ
ใบและดอก สมานลำไส้ ลดไข้ บรรเทาอาการเจ็บท้องคลอดลูก บำรุงเลือด บำรุงกำลัง บำรุงสายตา แก้พิษงู และแก้ม้ามโตในเด็กที่เกิดใหม่
