ตอนที่ 7 ตลาดนัดชุมชนเกษตรอินทรีย์
พื้นที่อาหาร หรือผลผลิตเกษตรอินทรีย์ คือต้นทุนของพี่น้องเครือข่ายเกษตรทางเลือก แต่จะทำอย่างไรให้เกิดการเชื่อมโยงระหว่างผู้บริโภคในเมืองและพี่น้องเกษตรกรรายย่อย ที่ทำให้เกิดความสัมพันธ์และความร่วมมือที่ดีต่อกัน รวมถึงการแลกเปลี่ยน เรียนรู้ ช่วยเหลือกัน และสามารถเข้าถึงอาหารอินทรีย์ ? เพื่อให้เกิดการเชื่อมโยงดังกล่าว “ตลาดเกษตรทางเลือก” จึงเกิดขึ้น
ตลาดนัดชุมชนเกษตรอินทรีย์ ถือเป็นรูปแบบตลาดเกษตรทางเลือกที่ได้รับความพึงพอใจและเป็นที่นิยมของพี่น้องเกษตรกร เนื่องจากเกษตรกรกำหนดราคาได้ด้วยตนเอง สามารถรองรับผลผลิตที่หลากหลาย เป็นที่พบปะ เรียนรู้ร่วมกับเพื่อนสมาชิกเครือข่ายและผู้บริโภค ปัจจุบันตลาดนัดชุมชนเกษตรอินทรีย์มีหลายจุดทั้งในตัวชุมชนเอง โรงพยาบาล โรงเรียน มหาวิทยาลัย โรงงาน และหน่วยงานรัฐ/เอกชน เพื่อให้ผู้บริโภคที่มีหลากหลายกลุ่มสามารถเข้าถึงอาหารอินทรีย์ เกิดความตระหนักและเข้าใจในการบริโภคตามฤดูกาล รวมถึงแหล่งที่มาของอาหารว่ามีกระบวนการผลิตอย่างไรให้มากขึ้น เนื่องจากความเข้าใจของผู้บริโภคในปัจจุบันต่ออาหารอินทรีย์นั้นคงจำกัดเฉพาะเพียงบางกลุ่มเท่านั้น นอกจากนี้กลุ่มผู้บริโภคในตลาดนัดเกษตรอินทรีย์มีทั้งแฟนพันธุ์แท้และแบบขาจรที่เข้ามาสนับสนุนผลผลิตโดยมีหลากหลายเหตุผล เช่น “มีพืชผักพื้นบ้านให้เลือกหลากหลาย” “ผลผลิตสดใหม่” “ซื้อผลผลิตแล้วเก็บไว้ได้นานหากเทียบกับซื้อที่อื่น” “มั่นใจในกระบวนการตรวจสอบมาตรฐานของตลาดนัด”
*ข่วงเกษตรอินทรีย์เชียงใหม่ เป็นอีกหนึ่งพื้นที่เรียนรู้ให้กับผู้บริโภค และเป็นสถานที่จำหน่ายผลผลิตอินทรีย์ของเครือข่ายแม่กาดเกษตรอินทรีย์จังหวัดเชียงใหม่-ลำพูน ที่ได้มีการปรับระบบการจัดการในช่วงนี้เช่นกัน (เช่นเดียวกับตลาดนัดเกษตรอินทรีย์ในหลายพื้นที่) เพื่อสร้างความเชื่อมั่นทั้งเกษตรกรและผู้บริโภค โดยเกษตรกรได้มีการปรับช่องทางการจัดการผลผลิตในลักษณะฝากขายให้เพื่อนสมาชิกเป็นตัวแทนจำหน่ายผลผลิต บางรายเน้นการจำหน่ายในตัวชุมชนเป็นหลัก และบางส่วนส่งตรง/ออนไลน์ให้กับผู้บริโภคที่เป็นลูกค้าประจำ เพื่อลดความหนาแน่นหรือกระจุกของคน นอกจากนี้ยังมีมาตรการการคัดกรองคนเข้า-ออกทางเดียว จุดตรวจวัดอุณหภูมิ-เจลล้างมือ การเว้นระยะห่างโต๊ะจำหน่ายผลผลิตของเกษตรกร ทุกคนต้องใส่หน้ากากอนามัย ซึ่งถือเป็นข้อปฏิบัติพื้นฐานตามที่หน่วยงานสาธารณสุขประชาสัมพันธ์ จากการสัมภาษณ์ผู้บริโภคต่อผลผลิตและการจัดการของข่วงเกษตรอินทรีย์เชียงใหม่ในช่วงนี้ พบว่า ภาพรวมยังคงมาสนับสนุนซื้อผลผลิตอย่างต่อเนื่อง และมั่นใจระบบการคัดกรองของข่วงเกษตรอินทรีย์ เพราะมาซื้อผลผลิตเป็นประจำ ดังเช่นคำให้สัมภาษณ์ของผู้บริโภครายหนึ่งว่า “มั่นใจข่วงเกษตรอินทรีย์ เพราะมีประสบการณ์เรื่องการซื้อผลผลิตอินทรีย์มาตลอด เคยซื้อของที่อื่นไม่ว่าจะเป็นในห้างร้านค้าต่างๆ แต่ก็ยังไม่มั่นใจ ประกอบกับชอบบรรยากาศตลาดโล่งๆ ไม่แออัด อากาศโปร่งดีว่าซุปเปอร์มาร์เก็ต ถึงแม้ในช่วงนี้จะเกิดการแพร่ระบาดเชื้อไวรัส แต่ตนเองก็ยังคงมาสนับสนุนผลผลิตตลอด เพราะเชื่อมั่นในระบบการคัดกรองของข่วงฯ และต้องการเข้าถึงอาหารอินทรีย์เหมือนดังเช่นที่ผ่านมา”
นอกจากการปรับตัวเรื่องการจัดการผลผลิตแล้ว เกษตรกรยังตระหนักถึงการร่วมวางแผนการผลิต และการยกระดับการแปรรูป ควบคู่กับการพัฒนารูปแบบช่องทางการตลาดที่สามารถกระจายผลผลิตให้หลากหลายขึ้น เพื่อให้เกิดผลกระทบต่อเศรษฐกิจให้น้อยที่สุด
หมายเหตุ : *ข่วงเกษตรอินทรีย์เชียงใหม่ ตั้งอยู่ข้างถนนเลียบคลองชลประทาน ทางไปพืชสวนโลกห่างจากต้นพะยอมประมาณ 2 กิโลเมตร เปิดทุกวันอังคาร และวันพฤหัสบดี เวลา 14.00-18.00 น.
