ตอน ทิศทางการพัฒนาของรัฐให้เกิดประสิทธิผล
โดย คุณสุริยนต์ ธัญกิจจานุกิจ ที่ปรึกษาด้านนโยบายและแผนงาน สำนักงานสภาการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
“การพัฒนาภาคการเกษตรหรือภาคส่วนอื่นนั้นยังคงจำเป็นที่ต้องพึ่งรัฐในการดำเนินงาน แต่จะทำอย่างไรให้การช่วยเหลือของภาครัฐให้มีประสิทธิผลนั้นเป็นเรื่องสำคัญ” แม้ว่ารัฐตั้งเป้าหมายในการช่วยเหลือเกษตรกรผ่านนโยบายหรือมาตรการของรัฐต่างๆ แต่การดำเนินงานนั้นอาจไม่ได้มีประสิทธิผล 100% ด้วยการขับเคลื่อนนโยบายหรือมาตรการรัฐอาจคลาดเคลื่อนจากกลไกการดำเนินงานหรือการปฏิบัติการที่สามารถเกิดขึ้นได้ โดยความคลาดเคลื่อนของการดำเนินการนั้นถือเป็นจุดอ่อนของการพัฒนาที่ไม่ได้มีการสรุปบทเรียนในการขับเคลื่อนนโยบายให้ได้ประสิทธิผลเท่าที่ควร การออกนโยบายรัฐยังคงถือเป็นเรื่องที่สำคัญแต่ “จะทำอย่างไรให้ข้อมูลมีการไหลกลับอย่างรวดเร็วจากผู้ได้รับผลประโยชน์ว่านโยบายหรือมาตรการรัฐนั้นมีประสิทธิผลหรือไม่อย่างไร หรือจะทำอย่างไรให้มีข้อมูลไหลกลับที่รวดเร็วในการสะท้อนมายังผู้ที่ดำเนินนโยบายและผู้กำหนดนโยบายหรือมาตรการรัฐเพื่อให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ที่จะทำให้เกิดการปรับปรุงการดำเนินงานให้มีประสิทธิผลที่ดีขึ้น” กล่าวคือ แม้ว่าจะมีนโยบายหรือมาตรการที่ดีเพียงใด แต่ถ้าไม่มีการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริงก็จะทำให้ผลของการพัฒนานั้นเกิดความไม่ยั่งยืน ดังนั้นการติดตามผลการดำเนินงานของภาครัฐในการขับเคลื่อนแผน 13 นั้นอาจต้องมีกลไกในระดับจังหวัดที่สามารถทำงานผ่านคณะกรรมการร่วมภาครัฐบาลและเอกชนเพื่อแก้ไขปัญหาทางเศรษฐกิจระดับจังหวัด (กรอ.) ที่มีการประชุมทุกเดือนโดยอาจเพิ่มองค์ประกอบผู้แทนเกษตรกรและผู้แทนจากชุมชนเข้ามาร่วมหารือ/ติดตามผลการดำเนินการในระดับพื้นที่ โดยที่ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องจะได้เกิดกระบวนการเรียนรู้และเข้าใจบริบทในพื้นที่มากขึ้น
แนวทางการสร้างความเข้มแข็งให้กับเกษตรกร
- สภาเกษตรกรแห่งชาติควรมีบทบาทในการผลักดันนโยบายการส่งเสริมและพัฒนาความเข้มแข็งแก่เกษตรกรและองค์กรเกษตรกรให้เกิดขึ้นได้อย่างเป็นรูปธรรมตลอดห่วงโซ่อุปทาน
- ในกระบวนการการขับเคลื่อนนโยบายจะต้องมีภาคเอกชน ภาคประชาชน ภาคเกษตรกร เข้ามามีส่วนร่วมในการรับรู้ไม่ใช่เพียงแค่กำหนด โดยเฉพาะการกำกับติดตามเพื่อให้กลไกรัฐเกิดความรับผิดชอบและให้มีประสิทธิผลในการดำเนินงานให้ได้
อ้างอิง: สัมมนาออนไลน์ ครั้งที่ 2 ข้อเสนอแนะต่อแผน 13 “ชาวนาอยู่ตรงไหนในแผน 13”. สัมมนาโต๊ะกลม “เส้นทางที่ชาวนาไทยเลือก (เดิน): ข้อเสนอต่อแผนฯ 13 จากเครือข่ายเกษตรกรรมและภาควิชาการ” วันที่ 7 ธันวาคม 2564 เวลา 13.30-16.30 น.
