มาถึงสวนสุดท้ายจากจำนวน 9 สวนที่มีการส่งประกวด “ป่าเรียน ป่าเย็น” ในงาน “ป่าเรียน ป่าเย็น ภูมิปัญญาชุมชนแก้วิกฤตโลกเดือด ครั้งที่ 1” ซึ่งจัดไปเมื่อวันที่ 22-23 กรกฎาคม 2567 ที่ไร่วุฒิภัทร ตั้งอยู่ในพื้นที่บ้านใหม่ ตำบลวังใหญ่ อำเภอเทพา จังหวัดสงขลา
นั่นคือสวนของคุณมะลิ ประดิษฐ์
ตัวคุณมะลิเองอายุ 71 ปี ส่วนสวนมีอายุประมาณ 70 ปี ขนาดพื้นที่สวนประมาณ 4-5 ไร่ ตั้งอยู่บนที่ราบ และไม่มีแหล่งน้ำ
ในสวนมีทุเรียนบ้านประมาณ 20 ต้น ต้นที่เก่าแก่ที่สุดมีอายุเท่าสวน ต้นที่ให้ผลผลิตแล้วมี 12 ต้น ทั้งหมดมีชื่อ เช่น ไอ้หยบ ไอ้ริมทาง ไอ้บ่อ ไอ้ยาว ไอ้กอก ไอ้เลี้ยว ไอ้รั้ว ไอ้รอด ไอ้บอระเพ็ช
คุณมะลิกล่าวว่า สวนแห่งนี้เป็นสวนที่มีเรื่องราวกว่าร้อยปี เนื่องจากจุดเริ่มต้นมาจากอากง (ปู่) ที่มาจากเมืองจีนได้ครอบครองที่ดินผืนนี้ ซึ่งตั้งอยู่ที่บ้านพรุกง ตำบลวังใหญ่ และเริ่มบุกเบิกปลูกต้นไม้ไว้
“ที่ดินเป็นของรุ่นกง รุ่นพ่อเริ่มหาเมล็ดทุเรียนมาปลูก พอมาถึงรุ่นป้ามะลิก็ได้รักษาต้นไม้ใหญ่ไว้ เป็นต้นไม้ที่ปลูกตั้งแต่รุ่นกง รุ่นพ่อ”
เจ้าของสวนรุ่นที่สามยังกล่าวถึงจุดเด่นของสวนของตนด้วยว่า นอกจากเรื่องของอายุที่ยาวนาน ยังเป็นสวนที่มีความหลากหลายของไม้ผล เช่นจำปาดะ ลองกอง ละไม มะมุด ลางสาด มังคุด ซึ่งหลายต้นเป็นต้นไม้ใหญ่ที่ปลูกไว้ตั้งแต่รุ่นอากง และได้รักษาไว้จนบัดนี้
รวมทั้งมีต้นมะปริง ที่ปัจจุบันหายาก แต่ต้นในสวนของคุณมะลิยังมีอยู่ และเจ้าของเต็มใจแบ่งปันให้ทุกคนในหมู่บ้านใช้ประโยชน์ได้
“ใครอยากกินสามารถมาเก็บกินได้เลย” คุณมะลิกล่าว
นอกจากนั้น ไม้ผลในสวนแห่งนี้ยังมีหมอนทอง (ซึ่งปลูกเพิ่มในภายหลัง) ทุเรียนลูกผสม ลูกพรวนส้ม ละมุด สะตอ สะหวา มะกอกบ้าน มะพร้าว กล้วยป่า ต้นเหรียง หมาก ลูกเนียง มะไฟ มะยงชิด เงาะ ลำไยคริสตัล
ส่วนไม้ป่าที่มี เช่น สะเดา ทัง พ้อ สิเหรง กลอยเหนียว บอน กล้วยป่า ขนุนจำปาดะ ลูกขบ ลำเท็ง พญาจงอาง อุตพิษ กะทือ เดือยปล้อง พ้อ มันทุ้ง
และผัก/สมุนไพร เช่น เห็ดโคน เห็ดนมหมู ส้มแขก พริกไทย ไผ่หวาน สะตอ
ในการประกวด สวนแห่งนี้เป็นสวนที่ได้รางวัลรองชนะเลิศอันดับที่ 2
สิ่งหนึ่งที่น่าประทับใจคือ ต้นไม้ใหญ่ที่คุณมะลิรักษาไว้นั้น ได้เคยมีการโค่นครั้งหนึ่งในตอนที่ลูกสาวแต่งงาน เนื่องจากนำมาใช้ทำบ้าน โดยปรากฏว่าใช้ต้นไม้ 5 – 6 ต้นก็สามารถสร้างบ้านได้ 1 หลัง และจากนั้นก็ได้ปลูกทดแทน รวมถึงปลูกต้นทุเรียนเล็ก ๆ แซมต้นที่หายไปด้วย
